نقش خانه در رشد فکری کودک بسیار پررنگ است. کودک باید برای اکتشافات خود از محیط پیرامونش، فضای کافی داشته باشد. او باید بتواند به‌راحتی در این فضا بازی کند.
کودک نوپایی که به این دنیا پا می‌گذارد، هنوز از لحاظ خیلی از موارد تکامل نیافته است. این کودک نیاز دارد تا باقی مراحل رشد خود را با کمک والدین و محیط اطرافش طی کند. والدین مسئول، سعی می‌کنند تا با فراهم کردن تمام شرایط محیطی و البته عاطفی، در رشد کامل ذهنی، جسمی و عاطفی کودکشان نقش مثبتی داشته باشد. کودک برای تعامل پیدا کردن با محیط اطرافش و البته برای رشد کامل ذهنی، به بازی کردن و هیجان و تحرک نیاز دارد. کودک در هنگام بازی محیط اطراف خود را شناخته و نقش‌های مختلفی را به عهده می‌گیرد و تجربه می‌کند. از آنجایی که خانه اولین قلمرو کودک برای اکتشافاتش به شمار می‌رود، هر قدر امکانات بهتری داشته و فضای بزرگ‌تری داشته باشد، کودک به‌راحتی می‌تواند در آن به بازی و سرگرمی پرداخته و به اکتشافاتش بپردازد. اگر قصد دارید تا هرچه بیشتر با تاثیر خانه در رشد ذهنی کودک آشنا شوید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
رشد ذهنی کودک و مراحل آن
به‌طورکلی رشد کودک دلبند شما تنها مربوط به رشد جسمی نیست. رشد کودکان در حقیقت به 5 دسته تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از: رشد فیزیکی، اجتماعی، احساسی، ادراکی و زبانی. تمام این مراحل رشد در ماه‌ها و سال‌های ابتدایی، با کمک عوامل محیطی و البته وراثتی، تکامل پیدا می‌کنند. همان‌گونه که نوع تغذیه کودکتان در رشد جسمی‌اش تاثیر مستقیم دارد، تجربیاتی که کودک شما در ماه‌ها و سال‌های اولیه زندگی خود دارد، بر سلامت ذهنی و جسمی او تأثیر خواهد گذاشت. تفاوت رشد جسمی، فیزیکی، اجتماعی، احساسی، ادراکی و زبانی، در کودکانی با شرایط زندگی غیر یکسان، کاملا متفاوت است. شاید قابل لمس‌ترین مثال برای این موضوع را بتوان کودکان محروم در کشورهای دورافتاده دانست که به دلیل کمبود مواد غذایی به‌شدت دچار سوءتغذیه و مشکلات جسمی هستند. همان‌طور که دانستید، عوامل محیطی به‌شدت بر رشد کودکتان تاثیرگذار هستند. همان‌طور که تغذیه را می‌توان مهم‌ترین عامل در رشد جسمی کودک دانست، نقش خانه در رشد ذهنی کودک را نیز نمی‌توان نادیده گرفت.
نقش محیط در رشد ذهنی کودک
رشد ذهنی کودک در واقع نام دیگری است که برای وسعت نگرش کودک در نظر گرفته می‌شود. در ابتدایی‌ترین سال‌های زندگی کودک، جهان پیرامون برایش بسیار بزرگ به نظر می‌رسد. به مرور زمان، کودک توانایی درک جزئیات محیط اطرافش را خواهد داشت. این زمان، وقتی است که کودک به‌مرور تجربیات جدیدی داشته و نگرشش تغییر خواهد یافت. دانستیم که مهم‌ترین عواملی که بر رشد ذهنی کودک تأثیر می‌گذارند عبارت‌اند از: تکامل مغز، یادگیری و آموزش. اگر موضوع ژنتیک و عوامل جسمی را در نظر نگیریم، باید بگوییم که آموزش و یادگیری محیطی از مهم‌ترین عوامل سرنوشت‌ساز برای یک کودک به شمار می‌رود. همان‌طور که می‌دانیم، هفت سال اولیه زندگی کودک از لحاظ رشد، سلامتی و پیشرفت فردی از اهمیت بالایی برخوردار است. با تمام این توصیفات کودکی را در نظر بگیرید که در یک محیط مناسب با امکانات یادگیری خوب رشد پیدا کند. رشد ذهنی این کودک قطعا با کودکی که در محیطی بدون امکانات یادگیری و تفریحی بزرگ شده باشد، متفاوت خواهد بود.
اهمیت بازی در رشد ذهنی کودک
کودکان در سال‌های ابتدایی زندگی خود تشنه یادگیری هستند و جالب است بدانید که از مهارت خوبی نیز برای یادگیری برخوردارند. یکی از موارد بسیار مهمی که به روند یادگیری کودک کمک زیادی می‌کند، بازی کردن است. در حقیقت بازی کردن در رشد کامل مغز تاثیر مستقیم دارد. بازی کردن به کودکان این اجازه را می‌دهد تا قدرت تخیل، مهارت، توانایی جسمی، توانایی شناختی و عاطفی خود را رشد دهند. کودکان از طریق بازی کردن است که با محیط اطراف خود در سنین بالاتر تعامل پیدا می‌کنند. در دنیای امروزی با داشتن خانه‌های کوچک آپارتمانی، کودکان خیلی امکان انجام بازی‌های خلاقانه که با تحرک زیاد باشد را ندارند و کودکانی که در خانه‌های ویلایی با حیاط و فضای سبز بزرگ می‌شوند، این شانس را دارند که به‌راحتی تحرک داشته و انواع بازی‌ها را تجربه کنند. البته یک والدین خلاق در محیط کوچک خانه خود نیز می‌تواند تا حدی با خلاقیت خود این مشکل را رفع کند.
نقش یک خانه خوب در رشد ذهنی کودک
در قسمت‌های قبلی این مقاله به‌خوبی با موارد مهم تاثیرگذار در رشد ذهنی کودک آشنا شدیم. دانستیم که بازی کردن نقش بسیار پررنگی در رشد ذهنی کودکان و تکامل مغزشان خواهد داشت. اکنون بیایید نقش یک خانه خوب را مورد بررسی قرار دهیم. خانه، اولین دنیایی است که فرد در کودکی با آن آشنا می‌شود. از آن تاثیر گرفته و در آن به کاوش و اکتشاف می‌پردازد. کودک در هنگام بازی باید تحرک داشته و شاد باشد. با تمام این اوصاف خانه‌ای ایده‌آل است که فضای کافی برای تحرک کودک و همچنین فضای سبز در محیط بیرون از خانه برای کنجکاوی‌های کودکانه داشته باشد و این فضا به او امکان کشف دنیاهای جدید را بدهد. ازآنجایی‌که تاثیر خانه در رشد فکری کودک اهمیت بسیار بالایی دارد، درصورتی‌که در فضای خانه خود این امکانات را نمی‌توانید در اختیار کودک خود قرار دهید، باید به این نکته توجه کنید که کودکتان بیشتر به وقت گذراندن در محیط‌هایی مانند پارک و خانه‌های بازی نیاز خواهد داشت.
نقش اتاق کودک در رشد ذهنی او
همان‌طور که گفتیم، داشتن یک خانه ایده آل کمک زیادی به رشد ذهنی کودک می‌کند. اکنون بیایید نگاه ریزبینانه‌تری به این موضوع داشته باشیم. اتاق کودک در خانه، درواقع اولین دنیای کودک است که به‌تنهایی در آن برای ساعت‌های زیادی زندگی می‌کند. اتاق کودک باید فضایی باشد که برای خواب و استراحت، بازی و سرگرمی، انجام فعالیت‌های ذهنی و آموزش به‌کاربرده شود و به فرآیند رشد جسمی، روحی و ذهنی کودک کمک کند. جالب است بدانید که میزان فضای اتاق و نحوه چیدمان وسایل آن بر رفتار کودک تاثیر مستقیم می‌گذارد. یک اتاق کوچک که فضای کافی برای بازی کردن کودک نداشته باشد، می‌تواند منجر به پرخاشگری و ناامیدی کودک شود. داشتن پنجره‌ای که نور کافی را به فضای اتاق کودک هدایت کند در ایجاد حس نشاط و سرزندگی کودک اهمیت ویژه‌ای دارد. با تمام این اوصاف باز هم به این نکته برمی‌گردیم که یک خانه خوب در رشد ذهنی کودک تاثیر بسزایی دارد.
سخن پایانی
خانه و مخصوصا اتاق کودک اولین محیطی است که کودک در آن نقش خود را به عهده گرفته و در آن دنیای درون خود را کشف می‌کند. کودک در خانه با اعضای خانواده ارتباط گرفته و به بازی کردن می‌پردازد. از آنجایی که تاثیر خانه در رشد ذهنی کودک بسیار پررنگ است، هر قدر کودک امکان آزادانه بازی کردن در محیط خانه و استفاده از محیط سبز بیرون خانه را داشته باشد، رشد ذهنی روند خود را به‌طور کامل طی می‌کند. کودکی که در محیطی با امکانات و فضای آرامش‌بخش و جذاب بزرگ شده باشد، نه‌تنها از لحاظ هوش اجتماعی موفق‌تر خواهد بود، بلکه از لحاظ عصبی و عاطفی نیز مسیر درست رشد خود را طی خواهد کرد. اگر قصد بچه‌دار شدن دارید و یا اینکه کودکتان سال‌های ابتدایی رشد خود را می‌گذراند، در هنگام خرید و یا اجاره خانه دقت بیشتری داشته باشید. همین موضوع به‌ظاهر ساده می‌تواند در آینده کودکتان تاثیر بسیار زیادی داشته باشد.